Gökdemir İhsan: "Aristoteles Liseli Beyler!"
Kurmaca edebiyatın usta ismi Gökdemir İhsan, Zeytinburnu Kültür ve Sanat Merkezinde her ay Edebiyat ve Öteki Şeyler başlığıyla gerçekleştirdiği seminerinde 27 Mart Çarşamba günü Edebiyatın Bir Gerçekliği Var mı? sorusunun cevabını aradı. Dinleyicilerin de soruları ve fikirleriyle katkı sağladığı seminerin temel konusu felsefî gerçekçilik düşüncesinin sanat ve eleştiriye uyarlanması oldu. Türk edebiyatında romanın görünmesiyle eş zamanlı olarak gerçekçilik akımının etkili olduğunu anlatan Gökdemir İhsan, yazarların şark usulü tesadüflerden sakınmak için nedenselliği nasıl abrattıklarına dair örnekler verdi.
Konuşmasına Zeytinburnu Kültür ve Sanat Merkezi’nde verdiği bu seminerlerle ne murad ettiğini açıklamakla başlayan yazar, uzun zamandır aynı soruları sorduğu halde sanat ve edebiyat çevrelerinden bir yanıt alamadığını söyledi: “Bizim estetiğimiz nedir, poetikamız nedir, bir eleştiri kuramımız var mı diye sorduğumda, bırakın bir yanıt alabilmeyi, bunları neden sorguladığım soruluyor. Bu sorularla kastettiğim tam olarak şudur: Bizim bağlı olduğumuzu iddia ettiğimiz hakikatle yaptığımız sanat arasında bir ilişki var mıdır? Varsa bu ilişki nedir? Yoksa biz ne yapıyoruz?”
Batı düşüncesinde Platon’un üstünden atlanarak inşa edilen “yansıtmacı” sanat kuramlarını, Aristoteles’ten başlayarak toplumcu gerçekçi kuramcılara kadar getiren Gökdemir İhsan, yansıtılan ister doğa, ister toplum, isterse birey olsun, sanatçının gerçeği bilemeyeceğini ve onu yansıtamayacağını söyledi. “Çünkü onların gerçeklik dediği şey, varlığın tezahür etmiş bir halinden ibarettir ki onun dahi hakikatini anlamaktan acizdirler” diyen İhsan, post-modern edebiyatın gerçek/rüya/kurmaca ayrımlarını muğlaklaştırarak hissedilebilir dünyanın tek gerçeklik olmadığını sezdirdiği için bile daha gerçekçi sayılabileceğini söyledi.
Gerçekçiliğinde düşünce dünyasındaki birçok “bela” gibi Aristoteles kaynaklı olduğunu söyleyen Gökdemir İhsan “Ustasına ihanet etmiş, akademiden kaçıp lise kurmuş bir insan nasıl hâlâ ciddiye alınıyor anlayamıyorum: Adam liseli beyler!” diyerek sözlerine son verdi.
