İsmail Kara: Siz hangi halifelikten bahsediyorsunuz?
Prof. Dr. İsmail Kara, Zeytinburnu Kültür ve Sanat Merkezi’nde gerçekleşen Çağdaş İslam Düşüncesi seminerinin bu yılki ilk bölümünde çağdaş İslam düşüncesinde sık sık tartışma konusu olan “Halifelik” konusuna değindi. Halifelik konusunun dar bir alanda tartışıldığını söyleyen Kara, yapılan tartışmalarda karşıt görüşlerin farklı algıları olduğunu söyleyerek, dinleyicilerine “Hangi halifelikten bahsediyorsunuz?” sorusunu yöneltti.
Konuşmasına İslam’da halifelik denildiğinde meseleyi kavramak için asgari dört döneme yakından bakılmasına ihtiyaç olduğunun altını çizen Kara, bu dört dönemi şu sözlerle maddelendirdi: “Halifelik konusunu bugüne kadar sığdırıldığı dar çerçevede anlamak mümkün değil. Halifeliği anlamak için 4 ayrı dönemi anlamak, bilmek gerekir. Bunları madde olarak sıralarsak; birincisi 31 yıl süren 4 Halife Dönemidir. İkincisi; 661 yılında Emeviler’le başlayıp, 19. Asrın ikinci yarısına gelen, aşağı yukarı 1300 yıllık bir dönem olan hilafet ve saltanat sistemi diyebiliriz. Bu dönem halifelik kurallarının, sisteminin, geleneklerinin oluştuğu dönemdir. Bu dönemde Osmanlı’nın da büyük katkısı olmuştur. Üçüncü dönem ise; Osmanlı modernleşmesiyle birlikte yeni siyasi rejimle halifenin bir uyum arayışı içinde olduğu dönemdir. Bu dönemin Tanzimat’la başladığını söyleyebiliriz. Halifeli sultanlı merkezden, meclisli siyasetli bir doğru dönüşüm sürecidir. 3 Mart 1924’te kadar devam eder. Bu süreç yaklaşık üç çeyrek asırlık bir süreçtir. Dördüncü dönem, halifeliğin ilga edildiği 3 Mart 1924 tarihinden sonraki dönemdir. Bu dönem İslam tarihinde daha önce hiç olmamış bir dönemdir. Halifenin fiili olarak kendisi yoktur fakat İslam dünyasında halifeliğin tartışıldığı bir dönemdir. Taraftarları ve karşı tarafı olan bir dönem diyebiliriz. En bariz özelliği, bütün İslam tarihi boyunca bizzat halifenin olmadığı dönem olmasıdır.” Halifeliğin bu maddeler çerçevesinde konuşulup, tartışılması gerektiğini söyleyen Kara, son dönemin bugünkü dar alandaki tartışmaların sebebi olduğunu belirttikten sonra, dinleyicilere “Siz hangi halifelikten bahsediyorsunuz?” sorusunu sordu ve herkesin şu sorular üzerinde düşünmesi gerektiğini söyledi: “Halifenin kendisi fiilen yok fakat sürekli bir tartışma var. Halifelikten taraf olanlar bugün fiilen olmayan bir şeyin nesine taraf oluyorlar? Karşı çıkanlar da bugün fiilen olmayan bir şeyin nesine karşı çıkıyor? Halifelik üzerinden İslam’a mı karşı çıkılıyor, bu çok açık ve net değildir.” Prof. Dr. İsmail Kara’nın bir dahaki semineri 18 Kasım Salı akşamı gerçekleşecek.
