ZEYTİNBURNU KÜLTÜR SANAT, “SAHN-I SEMÂN’DAN DÂRÜLFÜNÛN’A OSMANLI’DA İLİM VE FİKİR DÜNYASI” SEMPOZYUMUNU 12-13 MAYIS 2022 TARİHLERİNDE GERÇEKLEŞTİRDİ
12 Mayıs Perşembe günü saat 10.00'da açılışının gerçekleştirildiği sempozyumun protokol konuşmalarını Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy, İstanbul Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Levent Şahin, Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mürteza Bedir gerçekleştirirken; açılış konuşmalarını ise YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar ve Prof. Dr. Emre Dölen yaptı. Sempozyum serisinin altıncı yılında “Dârülfünûn ve Yükseköğretimin Yeniden Şekillenmesi” meselesi merkezinde toplantılar gerçekleşti. Zeytinburnu Belediyesi ve İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nin birlikte düzenlediği etkinliğe birçok farklı akademisyen katkıda bulundu.
Prof. Dr. Mürteza Bedir, bu sempozyumda Dârülfünûn merkezli bir çalışma yürütüleceğinin altını çizerken Prof. Dr. Levent Şahin ise Dârülfünûnun çok değerli bilim insanlarına ev sahipliği yaptığını ve toplumsal bütünleşmeye çok önemli katkılar sağladığını söyledi.
Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy ise sürdürülebilir kültürel çalışmaların memlekete hizmetin bir gereği olduğunu vurguladı.
“Bir şehir kentsel ihtiyaçlardan ibaret değildir. Kültür sanat işlerini insanı imar eden unsurlardan sayıyoruz ve bunu da memlekete hizmet olarak görüyoruz. Bu işlerin sürdürülebilir olması önemli. Genelde tek vuruşluk işler kalıcı olamıyor.”
Açılış oturumunda konuşan Prof. Dr. Emre Dölen, kimya biliminin önemini ve Osmanlı’daki yansımalarından söz ederken sempozyumun onur konuğu YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar ise yaptığı sunumda Dârülfünûndan Türkiye Cumhuriyeti’ne kalan mirasın tespit edilmesi açısından sempozyumun önemini vurguladı.
Dârülfünûn’da Eğitim ve Türkiye Sosyoloji Tarihi
Sempozyumun Prof. Dr. Sevtap Kadıoğlu’nun başkanlığını yaptığı birinci oturumunda Dârülfünûn’un farklı açılardan ne önem arz ettiğine dair değerlendirmelerde bulunuldu. Prof Dr. Yücel Bulut akademideki sosyoloji tarihini Dârülfünûn üzerinden irdelerken Prof Dr. Recep Alpyağıl bir süredir üzerine çalıştığı Emrullah Efendi’nin “İlm-i Hikmet-Felsefe” adlı eseri üzerine konuştu. Prof. Dr. Celile Eren Ökten Dârülfünûn’u Türk Dili ve Edebiyatı eğitimi ve öğretimi açısından ele aldı. Oturumun son konuşmasını yapan Yunus Emre Pehlivan ise Dârülfünûn’un edebiyat fakültesi bünyesinde yabancı dil öğretimi için açılan Elsine/Lisan şubesi hakkında bilgi verdi.
Dârülfünûn’un Gelişim ve Dönüşüm Süreci
Sempozyumun ikinci oturumunda başkanlığı Yücel Bulut yaptı. Konuşmacı olarak sözü ilk alan Prof. Dr. Sevtap Kadıoğlu, Dârülfünûn’un İstanbul Üniversitesi’ne dönüşüm süreci içinde geçtiği evrelerden bahsetti. Peyman Eshaghil, İran Dârülfünûn’una dair bir sunum yaptı ve Dârülfünûn ile benzerliklerinin isim benzerliğinden ibaret olmadığının altını çizdi. Dr. Sevil Özçalık Dumanoğulları Dârülfünûn reformunda Alman üniversite sisteminin model aldığını vurgularken Muslihiddin Adil ismi üzerinde durdu. Oturumun son konuşmasını yapan Prof. Dr. Adem Yerinde, geleneksel eğitimden modern eğitime geçişte Müslüman dünyanın yaşadığı sorunları Ezher-i Şerif örneği üzerinden ele aldı.
Dârülfünûnda Öğretim Tarihi
Sempozyumun Prof. Dr. Mürteza Bedir’in başkanlığını yaptığı üçüncü oturumunda ilk konuşmacı olan Prof. Dr. Fethi Gedikli, hakkında konuştuğu Hukuk Fakültesi’nin Osmanlıca Fakülte Kurulu defterinin Dârülfünûn’la ve dönemle ilgili birçok bilgiyi barındırdığını söyledi. Emre Partalcı, şimdiki adı Genel Kamu Hukuku olan Hukuk-ı Amme dersinin serencamını anlatırken Prof. Dr. Coşkun Çakır, meseleyi iktisat tarihi açısından ele aldı. Son konuşmacı Prof. Dr. Abdülhamit Kırmızı ise Mekteb-i Mülkiye’nin yapısından söz etti.
Dârülfünûn ve Bilim Tarihi
Dr. Hasan Umut’un Prof. Dr. Sevtap Kadıoğlu’nun yerine başkanlık yaptığı dördüncü oturumda Dârülfünûndaki eğitim farklı yönleriyle ele alındı. Bu oturum, bilim tarihi merkezli bir toplantı oldu. İlk konuşmacı Zehra Bilgin Osmanlılardaki klasik hesap ve cebrin dönüşüm sürecini modern eğitim kurumları üzerinden incelerken ikinci konuşmacı Dr. Gaye Danışan, Fatih Gökmen’in astronomi çalışmalarıyla ilgili kapsamlı bilgiler verdi. Dârülfünun Sınai Kimya Müderrisi Gustav Fester’in Türkiye’deki Kimya Sanayii Hakkındaki Makalesi üzerinden bir kimya tarihi sunumu yaptı ve Dârülfünûn’daki kimya öğretiminden söz etti.
Dârülfünûn ve İlahiyat
Sempozyumun beşinci oturumunda ilahiyat alanıyla ilgili bildiriler sunuldu ve farklı veçhelerden değerlendirmeler yapıldı. Prof. Dr. Ramazan Muslu’nun başkanlığında gerçekleşen oturumda Prof. Dr. Mürteza Bedir ilk konuşmacı oldu. Bedir, ilahiyat ismi üzerine bir sunum gerçekleştirdi. Prof. Dr. Ahmet Hamdi Furat, Dârülfünûnun İlahiyat Fakültesi’ndeki ilmi üretimi ders notları ve dergi üzerinden ele aldı. Ayşe Zişan Furat ise mezuniyet meselesini merkeze aldı ve Dârülfünûnda mezuniyet tarihi hakkında konuştu. Oturumun son konuşmacısı Dr. Sabri Çeliktaş ise ilahiyatın yeni yükseköğretim sistemine dahil ediliş sürecini inceledikten sonra Dârülfünûn İlahiyat’ın eğitim anlayışını şekillendiren etkenleri maddeler halinde sıraladı.
Dârülfünûn ve Fen Bilimleri
İlk günün son oturumumda başkanlığı Dr. Hasan Umut yaptı. Dârülfünûn’da doğa bilimleri hakkında konuşan Gökçe Toprak, bu konuda 1900-1933 yıllarını kapsayan bir çerçeve çizdi. İkinci konuşmacı Alper Atasoy, mühendishane tecrübesiyle ilgili değerlendirme yaptıktan sonra modern fizik eğitiminin gelişim sürecini iredeledi. Taybuğa Aybars, 1925’te gerçekleşen ve hakkında çok az bilgi olan Fransa-Türkiye Akademik ve Kültürel Anlaşması üzerine konuştu. Aybars, tezini Gül Cephanecigil danışmanlığında hazırladığını belirtti. Abdullah Said Arı ise Dârülfünûn’da İhtiyat Sınıfı hakkında bilgi verdi ve bu konuda II. Meşrutiyet meclisinde yapılan tartışmaları aktardı.
Dârülfünûn ve Mühendislik Eğitimi
İkinci günün ilk oturumunda başkanlığı Prof. Dr. Mustafa Kaçar yaptı. Prof. Dr. Tuncay Zorlu, denizcilik alanının modernleşmesine dair bilgi verdi ve yeni deniz subayı modeli ile denizcilik sözlüklerinin bu hususta iki önemli kanal olduğunu vurguladı. Dr. Hasan Umut, mühendishane müfredatında astronomiyi Başhoca İshak Efendi’nin Mecmua-i Ulum-i Riyâziyye’si üzerinden inceledi. Tuğba Yılmaz, Turuk-u Maabir Mektebi hakkında yaptığı sunumunda Dârülfünûndaki mühendislik tarihiyle ilgili bir çerçeve çizdi. Dr. Zehra Bilgin’le birlikte tebliğini sunan Enes Güllü ise Mühendishâne’de eğitim sistemi, burs ve istihdam hakkında bilgi verdi.
Dârülfünûn ve Medreseler
Sempozyumun sekizinci oturumuna Prof. Dr. Ahmet Hamdi Furat başkanlık yaptı. İlk konuşmacı Dr. Arzu Güldöşüren, Medrese Islah Risaleleri’nin 1910 Medaris-i İlmiye Nizamnamesine etkilerini dinleyicilere aktardı. Dr. Hasan Yıldız ise 1914 Islahatı öncesi İstanbul medreselerini Medâris-i İlmiye Müfettişi Mehmed Es’ad’ın teftiş defteri bağlamında inceledi. Doç. Dr. Hüsnü Koyunoğlu, Dârülfünûn Ulûm-i Âliye-i Dîniyye Şubesi’nin medreseye bağlanma serüvenini ele aldı. Oturumun son konuşmacısı Prof. Dr. Mustafa Budak ise Türk basınına göre cumhuriyetin ilk yıllarında yapılan mektep-medrese tartışmalarını anlattı.
Dârülfünûn ve Tıp
Sempozyumun dokuzuncu ve son oturumunda başkan Prof. Dr. Tuncay Zorlu’ydu. Prof. Dr. Nuran Yıldırım, fizyolojinin Türkiye’deki gelişim süreci hakkında detaylar paylaştı. Sözü devralan Prof. Dr. Nil Sarı ise Dârülfünûn Tıp Fakültesi’nin tıbbın gelişimindeki yeri üzerine bilgi verdi. Oturumun ve sempozyumun son konuşmacısı olan Ahmet Karakaya, konuyu epistemolojik açıdan ele aldı. Karakaya, tıbbi epistemolojiyi ve ahlakın sekülerleşmesi meselesini irdeledi.
Sempozyumun ardından Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanı Prof.Dr. Mürteza Bedir bir konuşma yaptı. Bedir, emeği geçen akademisyenlere, dinleyicilere ve Zeytinburnu Belediyesi’ne teşekkür etti.
