ZEYTİNBURNU KİTAPÇISI BULUŞMALARI'NIN MAYIS AYI KONUĞU TURAN M. TÜRKMENOĞLU OLDU
Zeytinburnu Kitapçısı Buluşmaları’nın mayıs ayı konuğu Turan M. Türkmenoğlu oldu. Zeytinburnu Kültür Sanat’ın organize ettiği program Merkezefendi’deki Zeytinburnu Kitapçısı’nda gerçekleşti.
Zeynep Türkoğlu’nun sunumuyla 30 Mayıs Salı akşamı gerçekleşen programda “Sahaflar Çarşısı’nda Görüp İşittiklerim” kitabı ekseninde konuşuldu. Turan M. Türkmenoğlu’yla yapılan söyleşinin konuları arasında sahaflık, sahaflar, Sahaflar Çarşısı ve çarşının değişimi yer aldı.
ÇARŞI BENİM İÇİN EVİMİN BAŞKA BİR ODASI
Söyleşinin başında Turan Türkmenoğlu ne zaman çarşıda çalışmaya başladığı sorusuna cevap olarak ve çarşının kendisi için ifade ettiği anlama dair şunları söyledi: “1901 yılında büyükbabam başlamış. 1955-56 yılında kendimi tanımaya başladığımdan itibaren ben çarşının içindeyim. Çarşı benim evimin bir başka odası gibi. Bir odadan diğer odaya geçer gibi hissediyorum kendimi. Herkes sabahleyin mesaiye gidiyorum der, ‘ah işe geç kalmayayım’ der, ben çarşıya gidiyorum diyorum. Çarşı benim için evimin başka bir odası.”
USTASI OLMAYAN USTA OLAMAZ
Zeynep Türkoğlu’nun “Sahaf olmak için ne yapmak, hangi bölümde okumak gerekir? sorusuna Türkmenoğlu; “Şimdi, ustası olmayan usta olamaz diye bir laf var, onu ben çok da sık kullanıyorum. Ya babadan oğla ya ustadan çırağa geçer bu. Kitabı seveceksiniz, kitapseveri seveceksiniz, okumayı seveceksiniz. Bunun yanında kütüphanecilik tahsili yapmışsanız aliyyülâlâ. Edebiyat fakültesinden mezunsanız kaymaklı kadayıf. Ama mutlaka o kültürü yerinde alacaksınız. Camiden çıkarken baktınız ayakkabınız çalınmış, takunyaları giydiniz, karşıdaki kunduracıya gittiniz ‘Param da yok, ayakkabım da yok, yarın parayı getireyim, bana bir çift ayakkabı verir misiniz’ diye sorsanız, güler ve belki de sizi kapıdan dışarı sizi gönderir. Gelin sahaflar çarşısına, herhangi bir esnafa ‘Yarın çocuğum sınava girecek, benim param yok.’ diyin, size kitabı verdiği gibi belki yol paranız var mı diye de sorar. Tabi bu, onun ustasından, babasından gördüğü bir gelenek.” şeklinde cevap verdi.
“OSMANLI İMPARATORLUĞU’NU ŞİFAHİ OLMAK YIKTI”
Turan M. Türkmenoğlu, Sahaflar Çarşısı’nda Görüp İşittiklerim kitabının yazılış hikâyesini şu sözlerle anlattı: “Ben rahmetli Süheyl Bey’den (Ünver) bir gün uğramıştı, dedemin de dostu, babamı da severdi, ‘Ne düşünüyorsun evlat?’ dedi. Her geçişinde mutlaka bir şey hediye ederdi. ‘Yok hocam, bir şey düşündüğüm yok’ dedim. ‘ Boş boş oturuyorsun burada, bir şeyle meşgul olsana’ dedi. ‘Müşteri bekliyoruz,’ dedim. Dedi ki ‘Osmanlı İmparatorluğu’nu şifahi olmak yıktı. Şifahi olmayacaksınız, konuştuklarınızı, dinlediklerinizi not edin,’ dedi. ‘Hocam kimin işine yarar?’ dedim. ‘Sen not et bir karta, kumbaraya atar gibi at,’ dedi. 22-23 yaşında falandım. Ben önce pek kulak asmadım Süheyl Bey’e ama sonra bu öğrenci hareketleri, birtakım siyasi şeyler, bir de çarşıya giren önemli kütüphaneler var, kayda değer şeylerdi bunlar, onları böyle bilgi kartlarına yazıp kenara koyuyorum, yazıp kenara koyuyorum. Bu arada benim anlattıklarım bazı insanların hoşuna gidiyor. Bunları yazmadın mı, yazsana diyorlardı. Beni ilgilendirir, başkası bundan keyif almaz ki diyordum. En son bir gün Arslan Kaynardağ, benim bu tip şeyler topladığımı duymuş. Geldi dedi ki ‘Turancım sende Sahaflar ile ilgili birtakım arşiv belgeleri varmış, onları bir görsem de bende olmayanların fotokopilerini çeksem.’ ‘Memnuniyetle Arslan Abi,’ dedim, ‘Siz de olanları ben de göreyim, bende olmayanları da ben sizden alayım,’ dedim. ‘Yok, ben vermem,’ dedi. ‘Ben de vermem o zaman,’ dedim. O zaman fark ettim ki benim elimde önemli bir şey var. Bu önemli şey, tanıdığım önemli insanların hayat hikâyelerinin birer parçaları. Bende bıraktıkları izler. Onları ben, kaleme almaya başladım.”
TURAN M. TÜRKMENOĞLU KİMDİR?
1900’lü yılların başından itibaren sahaf olan ve yayıncılıkla iştigal eden bir ailenin üçüncü kuşak temsilcisi olarak 1951 yılında İstanbul’da doğdu. 4-5 yaşlarından itibaren babasıyla birlikte Sahaflar Çarşısı’na gitmeye başlamıştır. Ortaokul tahsilinden sonra babasının yanında çırak olarak mesleğe intisap etti. 1974 yılında Turan Kitabevi adını verdiği dükkanını açtı. Ebru ve hat sanatlarını talim etti. 2001 yılında Elif Kitabevi’ni devraldı. On Üçüncü Asr-ı Hicrîde Osmanlı Devlet Ricali ya da Sonun Başlangıcı, Korkut Ata’nın Kitabı, Hakiki Kolay Elifba: Ali Haydar Elifbası, Şermin, Osmanlı Atları, Yarış Atları ve İdmanıadlı eserleri yayına hazırlamıştır. Aynı zamanda Osmanlı Türkçesi öğrenenler için Osmanlıca’ya İlk Adım: Eski Harfleri Okuma Kılavuzu, Türkçe Okunuşlu Osmanlıca Metinler: Osmanlıca Dersleri, Ta’lîm-i Kırâat: Rik’a Yazı Okuma Kitabı II adlı eserleri yayınladı.
