ZKS’DE, TÜRK EDEBİYATININ ÖNEMLİ İSİMLERİNDEN REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN ÇALIKUŞU ADLI ESERİ ÜZERİNE KONUŞULDU
Türk Edebiyatının önemli isimlerinden Reşat Nuri Güntekin 24 Mayıs’ta ZKS’de anıldı. Çalıkuşu adlı eserin 100. yılında Zeytinburnu Kültür Sanat’ta gerçekleşen ve Asım Öz’ün moderatörlüğünü yaptığı panele Necmettin Turinay, Cihan Aktaş ve Muhammed Safa Karataş konuşmacı olarak katıldı.
Dr. Necmettin Turinay Reşat Nuri romanlarının rağbet görme sebebini şöyle açıkladı:
“Reşat Nuri’nin bu kadar çok okunmasının, rağbet görmesinin sebebi nedir diye düşündüğümüzde onun insana bakışı karşımıza çıkıyor. Onun yazdığı bütün hikâyelerde, romanlarda insana merhamet ve sevgiyle yaklaşan bir damar var. Koyu, katı bir realist yazar. Ama insana merhameti çok fazla. Yani onun romanlarında da kötü karakterler, olumsuz insanlar var. Olumsuz din adamları var, doktorlar var, öğretmenler var. Bilhassa Anadolu’nun eşrafı, esnaf takımı, din adamları var. Haliyle bir romancı bu insanları yazarken bunlara birtakım karakterler bindiriyor. Kimisi olumlu, kimisi merhametli, kimisi fedakâr. Fakat onun romanlarında herhangi bir olumsuz sıfatı karakterine dönüştürmüş, içselleştirmiş kişi anlatılırken onu rencide edici bir tutum içine girilmiyor. O kişiliğin içine düştüğü o açmaz veya olumsuz sıfatları toplumun tesiriyle izah ediyor. İnsanın özü itibarıyla iyi olduğunu söylemek istiyor.”
Yazar Cihan Aktaş, Reşat Nuri’nin eserinden yola çıkarak kadınların neşelilik hallerini ve serbesti kavramını ele aldı:
“Serbesti ve neşenin genç kızlarda bir özür, kabahat sayılmasının Osmanlı imparatorluğu çökerken oluşan sarsıntıda sorumlu ararken kadın meselesi üzerinde de çok duruluyor. Kadınların esareti, kadınların aile hayatıyla yetinmeyişi… İki taraflı da kadın üzerinden aile konusu var. Kadınların neşelilik halleri ve serbesti kavramıyla anılması olumsuz, yıkıcı, imparatorluğun çöküşüne neden olan Batı özentiliği üzerinden okunuyor. Kadın üzerinden okunma sonraki yüzyıl boyunca da sürüyor.”
Muhammed Safa Karataş, Çalıkuşu romanına ve uyarlamalarına getirilen bir eleştiriyi dile getirdi:
“Feride’nin başına her şey gelir. Feride sürekli tesadüf eseri bir hamleyi yapar, tesadüf eseri bir yere gider, tesadüf eseri o çemberini tamamlar. Yakup Kadri, Çalıkuşu’ndaki tiplerin trajik karakterler olmadığını, yapay olduğunu söylüyor. Çünkü her şey tesadüf eseri. Düşünün, bir anda dışarıdan haber geliyor. Dünyanın bir yerinde Kamran Feride’yi aldatmış, bunu mektuba yazmış ve birine veriyor. O da düğün akşamı Feride’ye getiriyor. İnandırıcılık şöyle bir şeydir. Biz masallara da inanırız ama öyle bir atmosfer kurulur ki biz ona inanırız. Ama Reşat Nuri ve 2013’tekini biraz ayrı tutarak diğer uyarlamalar bu inandırıcılıktan payını alamamış, ona yaklaşamamış.”
