Sanatçı Orhan Kurt’un `Gölgenin Tasarımı` Karagöz tasvirleri sergisi açılışı 13 Mayıs’ta Zeytinburnu Kültür ve Sanat Merkezi’nde.
Zeytinburnu Kültür ve Sanat Merkezi, 13 Mayıs – 27 Mayıs tarihleri arasında Karagöz üstadı Orhan Kurt’un sergisi `Gölgenin Tasarımı`na ev sahipliği yapıyor. Birbirinden kıymetli eserlerin yer alacığı Karagöz tasvirleri sergisinin açılışı 13 Mayıs Cuma akşamı saat 19.30’da gerçekleştirilecek. Sergi açılışı sonrasında, sevilen ikili Eda & Metin Özülkü Zeytinburnu Kültür ve Sanat Merkezi’nde konser verecek.
Küratör Lütfi Şen, sergi katalogundaki yazısında gölge oyununun önemini ve Karagöz’ün gölge oyunundaki yerini şu sözlerle aktarıyor:
`Büyük eserler söz konusu sanatın kuşaklar boyu yenilenerek, gelişerek zirve eserlerin ortaya çıkacağı zamana gelmesiyle vücut bulur. İstanbul bu anlamda medeniyetimizi inşa eden bir şehir olarak birçok sanatın zirve eserlerinin verildiği coğrafyanın adıdır. İşte bu zirveye ulaşmış eserlere sahip ama şehrin bugünkü sakinleri olan bizlerin yeterince farkına varamadığımız bir alan gölge oyunu. Hemen hemen her medeniyette var olan bu alan, İstanbul’da bütün kültürel coğrafyamızın mizah, müzik, sosyal yapı, dozunda eleştiri gibi unsurları eğlenerek öğreten dev bir gösteri sanatına dönüşmüştür. İçinde birçok sanatı mecz eden gölge oyunumuz Karagöz’ün kuşkusuz en önemli yönlerinden birisi mükemmele ulaşmış stilize figür yapımıdır.`
Orhan Kurt’un bu alanda yaşayan efsane olduğunu ve yirmi bini aşkın Karagöz tasviri bulunduğunu vurgulayan Şen, üstat Kurt için şunları söylüyor:
`Üstat Orhan Kurt büyük bir Karagöz oynatıcısı, ‘Hayali’ olmanın yanında Karagöz tasvirlerinin son dönem şaheserlerini yapan büyük bir sanatçıdır. Hocası Ragıp Tuğtekin’den el almasından bugüne yirmi binden fazla Karagöz tasvirinin üzerinde ‘Orhan’ imzası yer aldı. Orhan Kurt, 1980 yılından itibaren yaptığı bütün tasvirleri kaydetti. Bu tarihten günümüze hepsi kayıtlı tasvir sayısı, 15.760 adet. Elbette bu tasvirler, insanlık var oldukça dünyanın birçok müzesinde yerli ve yabancı önemli koleksiyonlarda Türk gölge sanatı Karagöz’ü temsil etmeye devam edecekler.`
Orhan Kurt’un tasvir yapımı yanında önemli bir hususiyetinin de Karagöz oynatıcılığı ve eğitmenliği olduğunu belirten Şen, Kurt hakkında son olarak şunları dile getiriyor:
`Orhan Kurt, Mimar Sinan Üniversitesi’nde dersler vermiş, ayrıca Kültür Bakanlığı’nın açtığı ve özel kurslarında 40 yılı aşkın süredir yerli ve yabancı birçok öğrenci yetiştirmiştir. Aralarında Rahmetli Erdinç Demiray, Murat Huten, Alpay Ekler, Ahmet Karakman, Şinasi Çelikkol ve oğlu Akın Kurt gibi önemli Karagöz ustaları vardır. İşte sanata adanmış bir ömür Orhan Kurt’un 2008 yılında UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında, Türkiye ulusal envanteri seçimlerinde UNESCO tarafından `Yaşayan İnsan Hazinesi` seçilmesini sağlamıştır` diyor.
Orhan Kurt kimdir?
1930 yılında İstanbul’da doğdu. Babasının mesleği dolayısı ile Anadolu’nun birçok il ve ilçesini dolaştı. İlk ve ortaokulu bu yıllarda, lise ve yüksek öğrenimini ise daha sonra İstanbul’da tamamladı. Uzun süre bir müteahhit firma ile birçok eski eser onarımı ve restorasyonunda bulundu. Sivil inşaatları tamamladı. İstanbul Belediyesi Yapı Tamirat Şubesi’nde 29 yıl çalışarak 1981’de emekli oldu. Küçük yaştan beri resim ve müziğe sevgi, merak ve yeteneği vardı. Müzikte ilk hocası (Selanikli Ahmet Bey’in talebesi) Şükrü Derya Bey’den müziği, makamları, usulleri ve hanendeliği öğrendi. Bir süre Beşiktaş’taki İleri Türk Musikisi Konservatuarı çalışmalarına ve birçok musiki cemiyeti çalışmalarına katılarak kendini geliştirmeye çalıştı. İstanbul Radyosu’nda solo ve koro programlara katıldı. Sanatçı bu yıllarda iyi derecede tambur çalmasını öğrendi. Karagöz hakkında bilgi edinmeye 1942’de, 12 yaşındayken, baba dostu Binbaşı Niyazi Bey’in evlerindeki gösterisinde yakından izleme imkânı bularak başladı. Niyazi Bey, zamanının büyük ustalarını seyretmiş, oldukça usta ve bilgili bir sanatçı idi. Ancak mesleği icabı sadece aile meclislerinde Karagöz oynatırdı. Niyazi Bey, Orhan Kurt’a tasvir yapmayı ve oyunun özelliklerini öğretmeye uğraştı. Bu öğrenim birkaç sene sürdü. 1954 yılında mesut bir tesadüfle büyük usta Ragıp Tuğtekin’le tanıştı. Kendisine 22 yıl talebelik ve çıraklık yaptı ve tek talebesi oldu. Bu konuda Üstat Ragıp Tuğtekin’in şu sözleri onun için hep iftihar kaynağı olmuştur, “Tasvir kesmek hususunda kendi isteği üzerine mühendis Orhan Kurt’u istediğim şekilde yetiştirdim.” (Türk Folklor Araştırmaları Mecmuası, sayı 303, “Tasvir yapımcısı Ragıp Tuğtekin’le bir konuşma”, Görüşmeyi yapan Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma Dairesi Başkanı Nail Tan) Karagöz tasvir yapım ve oynatımına Niyazi Bey’le başladı, Ragıp Tuğtekin ile eksiklerini tamamlayıp sanatını geliştirdi. Ragıp Hoca ekolünü devam ettirmektedir. Hayâli Küçük Ali başta olmak üzere bütün büyük ustaları inceledi. Türkiye UNİMA’sının (Milletlerarası Kukla ve Gölge Oyunu Birliği Türkiye Milli Merkezi) kurucu ikinci başkanı ve halen onur kurulu üyesidir. 40’a yakın ulusal ve uluslararası festivallere katıldı. Romanya Köstence Festivali’nde birincilik ödülü aldı. Mimar Sinan Üniversitesi’nde bir yıl öğretim görevlisi olarak talebe yetiştirdi. 1974 yılından beri Kültür Bakanlığı’nın, UNİMA’nın ve UNİMA Bursa Şubesi’nin düzenlediği bütün kurslarda eğitim verdi. Yabancı kültür merkezlerinde sayısız gösteriler yaptı. Yunanistan, Almanya, İtalya, Hollanda, Romanya gibi ülkelerde Türk haftalarında özel turnelerde, Türk evlerinde gösteriler ve sergiler gerçekleştirdi. 2015 yılında Karagöz’le ilgili bütün yapım ve teknikleri anlattığı “Karagöz’ün Kuralları” kitabını yayımladı. 2016 yılında 86 yaşında, halen Karagöz için çalışmaya devam ediyor.
